Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF), “Küresel Borç Monitörü” raporunu yayınladı. Rapora göre bu yılın üçüncü çeyreğinde küresel borç fiyatı 307,4 trilyon dolar olarak hesaplandı. Geçtiğimiz yılın aynı döneminde küresel borç fiyatı 289 trilyon dolar olarak kayıtlara geçmişti. Bu dönemde küresel borç fiyatındaki artışta ABD, Japonya, Fransa ve İngiltere gibi gelişmiş ekonomiler ile Çin, Hindistan, Brezilya ve Meksika gibi gelişmekte olan ülkelerin borçlarındaki büyük artış etkili oldu. Sektör bazında bakıldığında borç seviyelerindeki artışın kamu sektöründe daha belirgin hale geldiği görüldü. Gelişmiş ve gelişmekte olan birçok ekonomide mali bütçe açıkları salgın öncesi seviyelerin oldukça üzerinde kaldı. Yıl sonuna kadar küresel borcun 310 trilyon dolara ulaşacağı varsayılmıştı.
Yükseliş trendi devam edebilir
Bu dönemde küresel borcun ülkelerin toplam GSYH’sine oranı yatay kalarak yüzde 333’e ulaştı. Küresel büyüme ivmesinin zayıf kalması ve enflasyonist baskıların azalmaya devam etmesi nedeniyle küresel borç oranının yükseliş eğilimini sürdüreceği öngörülüyordu. Segment bazında incelendiğinde yılın üçüncü çeyreğinde hane halkı borçları 57,9 trilyon dolar, finans dışı şirketlerin borçları 91,1 trilyon dolar, kamu borçları 88,1 trilyon dolar ve finans şirketlerinin borçları ise şu şekilde hesaplandı: 70,3 trilyon dolar. Gelişmiş ekonomilerin toplam borcu 206 trilyon dolara yükselirken, gelişmekte olan ekonomilerin toplam borcu 101,3 trilyon dolara ulaştı. Gelişmekte olan ekonomilerde toplam borcun GSYİH’ye oranı yüzde 255 olarak kaydedildi. Türkiye’de borçların GSYİH’ye oranı dikkate alındığında, yılın üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre hane halkı borçları yüzde 11,6’dan yüzde 12,3’e yükselirken, finans dışı şirketlere ilişkin borçlar da arttı yüzde 60,1’den yüzde 60,1’e. Kamu borçları yüzde 37,1’den yüzde 33,8’e, banka gibi finans şirketlerine olan borçlar ise yüzde 22,1’den yüzde 17,8’e gerileyerek yüzde 53’e çıktı. Ayrıca rapor, “popülizme doğru” siyasi bir değişimin daha yüksek borç seviyelerini tetikleyebileceği konusunda uyardı. ABD-Çin rekabeti ve Gazze’deki savaşla birlikte jeopolitik gerilimlerin artmasıyla birlikte Hindistan, Güney Afrika, Pakistan ve ABD dahil olmak üzere artan kamu borçları ve mali disiplin endişelerinin arttığı kaydedildi.
‘Politika yapıcılar dikkatli olmalı’
Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde, Avrupa’nın şu ana kadar tüm sistemik risklerin aynı anda meydana geldiği en kötü senaryodan korunduğunu ancak politika yapıcıların uyanık olması gerektiğini söyledi. Avrupa Sistemik Risk Kurulu’nun (ESRB) Frankfurt’ta düzenlenen 7. Yıllık Konferansında konuşan Christine Lagarde şunları söyledi: “Avrupa’nın finansal sistemi bugüne kadar ciddi sistemik risklerin eş zamanlı olarak gerçekleşmesi şeklindeki en kötü senaryodan kaçındı. “Ancak politika yapıcıların proaktif kalmaları ve finansal istikrar risklerinin ortaya çıkışına karşı tetikte olmaları gerekiyor.”
